Dva zida nadrealizma

Dva zida nadrealizma

Andre Breton – četiri decenije od smrti i 110 godina od rođenja
Svega nekoliko sati, danas od podneva do večeri, trajaće izložba “Oko nadrealizma” u Francuskom kulturnom centru u Beogradu, koja se realizuje u saradnji sa Narodnim i Muzejom savremene umetnosti uoči međunarodnog skupa kojim se obeležava 40 godina od smrti i 110 godina od rođenja Andre Bretona. Otvaranju izložbe prisustvovaće i profesor emeritus Univerziteta Pariz III, Anri Bear, rukovodilac istraživačkog projekta o nadrealizmu, koji sutradan na Filološkom fakultetu otvara skup “Nadrealizam nekad i sad”.

Dobrotvorna aukcija
Ministarstvo kulture i Zadužbina manastira Hilandar organizovaće u sredu 27. septembra aukciju slika poklona umetnika iz Srbije koji žive i rade u Parizu. Sav prihod sa aukcije, koja se održava u Galeriji Ministarstva kulture (Vlajkovićeva 3) sa početkom u 18 sati, namenjen je obnovi manastira Hilandar, saopšteno je juče iz Ministarstva kulture. Izložba poklonjenih umetničkih dela biće otvorena za sve posetioce od 22. do 27. septembra, od 9 do 17 sati.

Na postavci u Francuskom kulturnom centru publika će biti u retkoj prilici da vidi radove Vaneta Bora, na srpskom “nadrealističkom zidu”, te dela Maksa Ernsta i Odilona Redona, na zidu francuskog nadrealizma, kojima se ilustruju bliske veze Francuske i Srbije tog doba.
Poslednji u nizu avangardnih pokreta koji su u prve tri decenije 20. veka izvršili destrukciju tradicionalnog evropskog kulturnog modela i ustanovili nove estetske principe, nadrealizam je nastao zahvaljujući delovanju pesnika Andrea Bretona. Bretonova aktivnost na umetničkoj sceni datira od 1916. kada je po shvatanjima bio blizak krugu dadaista. Početkom dvadesetih godina je zajedno sa Lujem Aragonom na kritici dadaizma postepeno formirao sopstvena teorijska polazišta, koja su kulminirala objavljivanjem Prvog manifesta nadrealizma 1924. godine. Centralni predmet nadrealizma bilo je istraživanje ljudske psihe i njenih do tada zanemarenih područja kao što su san i podsvest. Nadrealizam je obuhvatio različite umetničke medije, pre svega književnost (Pol Elijar, Luj Aragon, Filip Supo, Antonen Arto), slikarstvo (Maks Ernst, Fransisko Pikabija, Men Rej, Marsel Dišan, Iv Tangi, Jan Arp, Andre Mason, Salvador Dali) i film (Luj Bunjuel, Žan Kokto). Iako je od nastanka bio ustanovljen kao internacionalan, pokret je sve do 1933. godine bio vezan za Pariz, kada se putem publikacija uticaj nadrealističkih ideja proširio na Englesku, Nemačku, Belgiju, Čehoslovačku, Jugoslaviju i druge zemlje Evrope, a s početkom Drugog svetskog rata i na američki kontinent.
Stevan – Vane Živadinović Bor (1908. Bor – 1993. Oksford) studira pravo u Parizu, na Sorboni. Slika i eksperimentiše sa tehnikom fotograma, radi seriju fotomontaža, bavi se nadrealističkom poezijom zajedno sa Markom Ristićem, zatim dramama, sarađuje na kolektivnoj nadrealističkoj publikaciji, poetsko-filozofskom almanahu Nemoguće – L’Impossible, te potpisuje Manifest nadrealizma, sa trinaest jugoslovenskih nadrealista. Svoje radove poklonio je Muzeju savremene umetnosti u Beogradu. Maks Ernst je bio jedna od centralnih ličnosti među slikarima nadrealizma, a rad koji će danas biti prikazan na izložbi u FKC od autora je dobio na poklon pesnik Rastko Petrović koji je u isto vreme živeo u SAD. Njihovo poznanstvo datira iz Pariza pre rata, a Ernst je bio poznat srpskoj javnosti i preko crteža koje je objavio 1932. godine u časopisu Nadrealizam danas i ovde. Milica Jovanović